Akumulatory samochodowe są dość specyficznymi elementami wyposażenia aut. Ich zadaniem jest magazynowanie energii niezbędnej do uruchomienia niepracującego silnika. Mimo znacznego rozwoju technologii w zakresie budowy akumulatorów samochodowych, które mają wpływ na parametry i wydajność, podstawowa zasada działania pozostaje wciąż ta sama. Konstrukcja typowego akumulatora samochodowego oparta jest o ogniwa galwaniczne zbudowane z ołowianych elektrod oraz wodnego roztworu kwasu siarkowego, który wypełniając akumulator pełni funkcję elektrolitu. Stąd akumulatory samochodowe nazywamy również akumulatorami kwasowo-ołowiowymi. Współczesne technologie (VRLA, AGM czy Gel) produkcji akumulatorów nie zmieniają w znaczący sposób ich zasady działania, gdzie wciąż podstawowymi surowcami używanymi do produkcji akumulatorów są ołów i jego związki chemiczne oraz kwas siarkowy, a więc substancje niebezpieczne dla człowieka i środowiska.

Wydajność/trwałość akumulatorów samochodowych

Akumulatory samochodowe, z całą pewnością możemy zaklasyfikować do części i materiałów eksploatacyjnych w samochodzie, z uwagi na fakt, że podlegają procesowi naturalnego zużycia. Akumulator uwalnia energię elektryczną w momencie rozruchu silnika, która konsumowana jest przez rozrusznik. Dodatkowo energia z akumulatora wspomaga system elektryczny samochodu w czasie dużego zapotrzebowania na moc np. gdy włączony jest układ odmrażania szyby czy lusterek. Zużyta w tym czasie energia jest później uzupełniana w trakcie pracy silnika poprzez alternator. Akumulator samochodowy podlega więc nieustannym cyklom częściowego rozładowywania i ładowania. W typowym samochodzie ubytek energii po zimnym rozruchu jest tak duży, że aby go uzupełnić potrzeba przejechania około 15 – 25 kilometrów. Na szczęście wydajność sprawnego akumulatora pozwala na wykonanie kilkudziesięciu rozruchów, jeden po drugim. Intensywne użytkowanie samochodu przekładające się na dużą ilość cykli rozładowywania i ładowania wpływa na żywotność akumulatora. Stąd wytężenie eksploatowany samochód w ruchu miejskim, który kilkukrotnie na małym dystansie jest włączany i wyłączany może wymagać wymiany akumulatora nawet po 2 -3 latach, natomiast samochód użytkowany np. na autostradzie, który podczas jednego uruchomienia silnika pokonuje nierzadko kilkaset kilometrów może użytkować jeden akumulator dłużej niż przez 5-6 lat i wciąż będzie pozostawał on w doskonałej kondycji. Należy dodatkowo zwrócić uwagę na fakt, że oprócz intensywności eksploatacji dla akumulatorów zabójcza jest eksploatacja w ekstremalnie niskich (poniżej 0°C) lub wysokich (powyżej 30°C) temperaturach. Stąd paradoksalnie akumulatory odmawiają posłuszeństwa nie tylko zimą, ale także w środku lata.

Rozładowanie się akumulatora - wpływ na żywotność

Głębokie rozładowanie akumulatora, o którym mówi się popularnie „wyładowanie do zera” jest również niezwykle szkodliwym dla jego kondycji. Jeżeli sytuacja tego typu miała charakter incydentalny nic nie stoi na przeszkodzi, aby akumulator wtórnie naładować przy użyciu prostownika lub pozwolić mu doładować się samoistnie poprzez alternator samochodu np. po uruchomieniu za pomocą kabli rozruchowych i innego pojazdu. Natomiast, gdy naładowany akumulator odmawia posłuszeństwa kolejnego dnia należy go bezwzględnie wymienić. Czynników, które za tym przemawiają jest bardzo wiele – zaczynając od bezpieczeństwa:

  • zużyty akumulator, który będzie nieustannie doładowywany może nawet eksplodować;
  • jeżeli samochodów „zgaśnie” np. na światłach jego ponowne uruchomienie może okazać się niemożliwym – wtedy postój na ruchliwej drodze kreuje dość niebezpieczną z punktu widzenia ruchu drogowego sytuacje.

W wielu nowoczesnych samochodach odbiorników energii elektrycznej jest bardzo wiele, nie mówimy już tutaj tylko o oświetleniu, podgrzewaniu szyb i lusterek czy systemie multimedialnym, ale np. układzie wspomagania kierownicy. Problemy z akumulatorem, a więc zasilaniem w energię elektryczną mogą spowodować np. wyłączeniem układu wspomagania kierownicy, co rodzi bardzo niebezpieczne sytuacje na drodze, które mogą skończyć się kolizją lub wypadkiem.

Uszkodzony lub niesprawny akumulator może także generować sytuacje spadku napięć w instalacji elektrycznej pojazdu – co w konsekwencji może prowadzić do trudnych w diagnozie i kosztownych w naprawie usterek elementów instalacji elektrycznej (np. modułów czy sterowników).

Dlatego rekomendujemy kontrolowanie stanu akumulatora przynajmniej dwa razy w roku (przed zimą oraz przed latem). Jeżeli od poprzedniej wymiany akumulatora minęło już kilka lat, a stwierdzono spadek wydajności akumulator należy wymienić go na nowy o takich samych parametrach.

Jak dobierać akumulator do samochodu? Na co zwracać uwagę?

Jak dobierać akumulator do samochodu? Najłatwiej wymienić na taki sam jak zastosowany poprzednio, choć czasem może okazać się to trudne np. z powodu zniknięcia danej linii produktowej akumulatorów z rynku i zastąpienie ich nowymi. Istnieje wiele katalogów, które pozwalają na dobór odpowiedniego akumulatora do danego pojazdu, aczkolwiek zawsze należy zwrócić uwagę na następujące parametry:

  • napięcie znamionowe (wyrażone w Voltach [V]) – w samochodach osobowych stosuje się akumulatory o napięciu 12V. Na rynku spotykane są także akumulatory o napięciu 6V (w bardzo starych samochodach i niektórych motocyklach), a także 24V (w samochodach ciężarowych czy maszynach roboczych);
  • prąd rozruchowy (wyrażony w Amperach [A]) – jest to wartość określona normą EN, która definiuje jaką wartość prądu przez 10 sekund będzie w stanie ciągłym oddawać akumulator w temperaturze -18C, tak aby napięcie zmierzone na stykach akumulatora nie spadło poniżej 7,5V. Dla małych aut miejskich będzie to wartość około 340A, natomiast do samochodów z dużymi silnikami wysokoprężnymi lub wielocylindrowymi będzie to nawet 850 czy 920A. Zbyt niski prąd rozruchowy może być niewystarczającym do odpowiedniego pobudzenia rozrusznika, natomiast zbyt wysoki spowodować jego „spalenie”.
  • pojemność akumulatora (wyrażona w amperogodzinach [Ah]) – w dużym uproszczeniu jest to iloczyn wartości prądu i czasu tj. przez jak długi okres czasu ogniwo może oddawać o prąd o danej wartości. Tutaj podobnie jak w przypadku prądu rozruchowego wartość ta będzie niższa dla akumulatorów do aut miejskich (40Ah), natomiast do dużych silników będzie to nawet 110Ah. Montaż akumulatora o zbyt małej pojemności będzie powodował konieczność jego doładowywania już po kilku rozruchach, natomiast montaż zbyt dużego sprawi, że będzie on pracował w stanie permanentnego niedoładowania, co z kolei drastycznie przełoży się na jego żywotność.
  • Układ i rodzaj klem – w zależności do rozwiązań pod maską samochód będzie wymagał akumulatora z klemą plusową z prawej (oznaczenie: P+) lub lewej strony (L+). Aby zidentyfikować układ akumulator należy postawić dłuższą krawędzią z klemami „do siebie” i określić po której stronie znajduje się klema plusowa. Tutaj należy zwrócić uwagę na to, że w samochodach marek japońskich i koreańskich często stosowano tzw. „cienkie klemy” które mają mniejszą średnicę niż standardowe. Jest to o tyle niekomfortowe, że akumulator z cienkimi klemami można zamontować w aucie przystosowanym do normalnym klmp przy pomocy specjalnych przejściówek. W drugą stronę jest to natomiast niemożliwe.
  • Wymiary (wyrażone w milimetrach [mm]) – akumulatory samochodowe mają kształt prostopadłościanów o zdefiniowanych: długości, szerokości i wysokości. Zbyt duży akumulator nie zmieści się do przeznaczonego dla niego miejsca w samochodzie. Tutaj warto zwrócić uwagę także na aspekt znormalizowanej „podłogi” akumulatorów wykonanej wg. standardu B13. Jeżeli zarówno pojazd, jak i akumulator dostosowane są do tego standardu to umożliwia to bardzo pewne, sprawne i szybkie zainstalowanie akumulatora w pojeździe, dzięki czemu nie ma ryzyka jego przemieszczania np. na zakrętach lub wypadnięcia z przeznaczonego miejsca np. podczas wypadku.