Smok oleju to jeden z prostszych elementów układu smarowania silnika spalinowego stosowanego w naszych samochodach. Jest to element nie tylko prosty, ale i głęboko ukryty. Na tyle głęboko, że czasem zapominamy o jego istnieniu. I tego właśnie lepiej nie robić. Dlaczego?

Niecały rok temu kupiłem używane Volvo w dobrym stanie – pisze do nas Łukasz z Zabrza – i przez cały ten czas nie miałem z nim najmniejszych problemów. Ostatnio jednak postanowiłem wymienić w nim miskę olejową, bo stara była już lekko skorodowana. To, co znalazłem po jej odkręceniu, mogłoby wywołać atak serca u niejednego fana motoryzacji. Całe wnętrze było wręcz zarośnięte nagarem, a sam smok oleju wyglądał, jakbym go wyciągnął prosto z bagna. Co ciekawe, podczas mycia go, na sitku znalazłem nie tylko typowo olejowy szlam, ale i kawałeczki jakiejś dziwnej, gumowatej materii. Co to może być i skąd wzięło się na smoku?

Przytoczona wyżej wiadomość to fragment listu od jednego z naszych stałych klientów. Ten list oraz poruszony w nim problem stał się dla nas inspiracją do zajęcia się tematem jednej z mniej znanych części układu smarowania, jakim jest właśnie smok olejowy. O smoku oleju – lub inaczej smoku pompy olejowej – zapewne wielu z Was słyszało i zapewne również wielu z Was doskonale wie, gdzie smok ten się znajduje i do czego służy. Tych z Was, którzy jednak tego nie wiedzą bądź też podobnie jak nasz klient nie mają pojęcia, co takiego może ten smok zatykać, z pewnością niniejszy poradnik bardzo zainteresuje.

Jak działa układ smarowania w silniku spalinowym samochodu i gdzie znajduje się w nim smok oleju

Jak działa układ smarowania w silniku spalinowym

Układ olejowy lub inaczej układ smarowania silnika spalinowego stosowany we współczesnych samochodach składa się z całego szeregu elementów. Droga oleju silnikowego, poczynając od serca układu, czyli pompy olejowej, przebiega następująco:

  • pompa olejowa,
  • filtr oleju,
  • wymiennik ciepła – inaczej chłodnica oleju (o ile taka występuje w danym układzie),
  • elementy ruchome silnika (wał korbowy, cylindry, tłoki, pierścienie smarujące, głowica w elementami układu rozrządu),
  • zespół turbodoładowania silnika (turbosprężarka).

Po trwającym około jednej minuty obiegu, olej spływa kanałami odprowadzającymi do miski olejowej. Miska olejowa jest głównym rezerwuarem oleju silnikowego, którego w układzie smarowania może znajdować się nawet 5 litrów (w aucie osobowym). Aby kolejny obieg oleju mógł się rozpocząć, olej musi być ponownie przetransportowany do pompy oleju, która pchnie go w opisaną wyżej drogę. I właśnie w tym momencie na scenę wchodzi nasz bohater, czyli smok olejowy.

Czym jest smok oleju silnikowego i jaką funkcję pełni w całym układzie smarowania?

Elementem odpowiedzialnym za zassanie oleju z miski do pompy olejowej jest właśnie smok olejowy. Smok swoim kształtem i wyglądem potrafi przypominać uproszczoną końcówkę prysznica, tzw. „słuchawkę”. Jest to bowiem rozszerzająca się rurka zakończona czymś w rodzaju sitka. To właśnie sitko jest pierwszym filtrem mechanicznym, jaki staje na drodze oleju zmierzającego w stronę silnika. Filtr ten fachowo nazywany jest wstępnym filtrem siatkowym, a jego zadanie polega właśnie na wstępnym oczyszczaniu oleju spływającego do miski olejowej. Ponieważ jest to olej spływający z obiegu wokół silnika, może zawierać w sobie pewne ilości wypłukanego nagaru, a nawet – niestety – opiłki metali. Zarówno nagar, jak i opiłki, mogłyby bardzo szybko zniszczyć pompę oleju, dlatego muszą zostać odfiltrowane już na etapie smoka oleju. Smok oddziela większe zanieczyszczenia, zasysa olej do pompy, mniejsze drobinki pozostawiając już dla właściwego filtra oleju.

Omawiając działanie smoka oleju, koniecznie trzeba zwrócić uwagę jeszcze na jeden aspekt, jakim jest poziom oleju. Smok oleju zasysa olej z miski, jednak nie bezpośrednio z jej dna czy najniżej położonego punktu. Aby smok oleju mógł zassać płyn do pompy, poziom oleju musi osiągnąć w misce pewną minimalną wartość. Jeśli poziom ten spadnie poniżej, smok nie będzie w stanie zassać go do pompy i proces smarowania silnika się nie rozpocznie.

Co może doprowadzić do zatkania się smoka oleju i jakie będą tego konsekwencje dla silnika?

W normalnych warunkach zatkanie się smoka oleju, a w zasadzie wstępnego filtra siatkowego, może nastąpić na skutek zablokowania oczek siateczki większymi cząstkami nagaru lub opiłkami. Czasem jednak zdarza się i tak, że do zatkania smoka przyczyniają się fragmenty silikonu. Skąd silikon w misce olejowej?

Podczas wymiany miski olejowej, a dokładniej podczas zakładania nowej miski, dla uszczelnienia tego elementu stosuje się odpowiednio dobrany silikon. Silikon ten nakłada się bardzo małą warstwą, gdyż na łączeniu miski nie ma wiele miejsca, a ta jest przecież dodatkowo dokręcana jeszcze z odpowiednią siłą. Jeśli jednak mechanik lub sam właściciel dokonujący montażu miski przesadził z ilością silikonu, na etapie dokręcania jego drobinki przecisną się do wnętrza miski olejowej, a następnie pod wpływem temperatury oderwą i opadną na dno. Stamtąd zostaną zassane przez smok i zatrzymają się na jego filtrze. I tam też pozostaną, gdyż silikon, jak opiłki czy nagar, nie ulegnie rozpuszczeniu. Z czasem, w połączeniu z innymi zabrudzeniami, drobinki te mogą doprowadzić do całkowitego zatkania filtra, a więc i zablokowania obiegu oleju silnikowego. Czym to grozi? Przegrzaniem, a następnie zatarciem – najpierw turbiny, a następnie samego silnika.